بررسی عملکرد اقدامات آبخیزداری در حوزه آبخیز کن - سولقان

با وجود اینکه بیشتر از 45 سال از عمر اجرای پروژه­های آبخیزداری در کشور می­گذرد و روز به ­روز بودجه‏های اختصاص یافته به این طرح‏ها افزایش می­یابد، همچنان روند فزاینده فرسایش خاک، نابودی منابع­طبیعی و خسارات سرسام‎آور و بسیار دردناک ناشی از آن ادامه دارد که نشان­دهنده ضعف در عملکرد و شکست طرح‎های حفاظت از منابع­طبیعی است. بنابراین در طرح­های آبخیزداری که عموماً با عوامل بسیار مختلفی سر و کار داشته و بیشتر جنبه مدیریتی طرح­ها باید قوی دیده شود، ارزیابی می­تواند جایگاه مناسبی داشته باشد و میزان کارایی و دستیابی به هدف این طرح­ها را مشخص نماید. حوزه آبخیز کن به مساحت 20571 هکتار یکی از حوضه­هایی است که عملیات آبخیزداری در آن در سال 1379 به اجرا درآمد. در این تحقیق جهت ارزیابی اثرات این عملیات، پس از جمع­آوری آمار و اطلاعات لازم و بررسی صحت و دقت داده­های ایستگاه­های هواشناسی و هیدرومتری حوضه از روش‏های منحنی جرم مضاعف، مقایسه هیدروگراف سالانه و آنالیز هیدرولوژیکی، بررسی میزان رسوب در دوره‏های خشک و مرطوب، رسم منحنی سنجه رسوب، بررسی میزان رسوب در بارش­های مشابه قبل و بعد از اجرای طرح و ... استفاده شد. منحنی جرم مضاعف نشان­دهنده اثر مثبت این عملیات بر میزان رواناب و رسوب بوده است. نتایج حاصل از رسم منحنی رژیم هیدرولوژیک نیز نشان می‏دهد که اثر عملیات آبخیزداری بر واکنش هیدرولوژیک حوضه نسبت به بارندگی مثبت بوده و توانسته است آن را آرام­تر نماید. یعنی به ازاء بارندگی مشابه در پیش و پس از عملیات آبخیزداری، میزان رواناب تولید شده کاهش یافته است. همچنین میزان بار معلق در اثر اجرای طرح از 56/47892 تن در سال به 22365 تن در سال رسیده و در بارش‏های مشابه میزان دبی حاصله بعد از اجرای طرح و متعاقب آن رسوب حاصل از آن کاهش داشته است که نشان‏دهنده اثر مثبت این عملیات است.